• معنای رزق و روزی:

روزی واژه ای است که به معنای خوراک روزانه، آنچه روز به روز به کسی داده می شود. رزق واژه عربی و معادل روزی است.

بنابراین رزق چیزی است که قابلیت بهره برداری دارد، در نتیجه رزق هر کس غیر از دارایی و ثروت اوست.

• اقسام رزق:

رزق را به دو نوع ظاهری و باطنی تقسیم می کنند. رزق مادی مانند خوردنی ها، پوشیدنی ها و … و رزق معنوی مانند علوم و معارف، نبوت و…

اگر کسی از راه نامشروع، مال و ثروت کسب می کند، روزی او نیست زیرا روزی آن است که از راه حلال بدست آید.

امام صادق(ع) می فرماید: هنگامی که رسول خدا این آیه را شنید، راست نشست و فرمود: ” هر کس به خدا دل نبندد حسرت دنیا او را از پای در می آورد و هر کس چشم از مال و ثروت مردم برندارد غم و اندوهش طولانی گردد و خشمش فرو نمی نشیند و هر کس نعمت خدا را تنها در خوردنی ها و نوشیدنی ها بیند عمرش کم و درد و رنجش نزدیک می شود.

• سرمایه و ثروت گاهی زمین ساز فساد و گناه می شود.

“سوره علق آیه 6 و 7: و همانا انسان طغیان می کند، زیرا خود را بی نیاز می بیند.”

• طلب حلال، جهاد است.

رسول خدا (ص) فرمود: کسی که در راه کسب روزی حلال خانواده اش تلاش می کند، مجاهد و حرکت کننده در راه خداست.

• کسب حلال، بهترین عبادت است.

رسول خدا (ص) می فرماید: عبادت دارای هفتاد جزء است، که با فضیلت ترین آنها طلب حلال است.

روایت شده امیر مؤمنان(ع) هزار بنده از دستمزد خود خریده و در راه خدا آزاد فرمود.

امام کاظم(ع) فرمود: همانا کار و فعالیت در زمین، از سنت های پیامبران و اوصیای پیامبران و بندگان شایسته خداوند است.

امام علی(ع) می فرماید: هشدار! آگاه باشید که از جمله بلاها و بدبختی ها تهیدستی و نیازمندی است.

همچنین می فرماید: از بزرگترین بدبختی ها این است که بدهکاری با فقر همراه شود. و می فرماید: تهیدست کوچک شمرده می شود، سخن او را نمی شنوند و منزلت او را نمی شناسند.

• تصویر فقیر از دیدگاه امام علی (ع)

در سخنی دیگر امام علی(ع) دیدگاه مردم را نسبت به شخص فقیر به تصویر می کشد و می فرماید: اگر فقیر راستگو باشد او را دروغگو می نامند و اگر پارسائی کند او را نادان شمارند.

همچنین می فرماید: فقر نفس را پریشان و عقل را حیران می سازد و باعث هجوم غم ها می شود.

امام صادق(ع) به نقل از لقمان حکیم می فرماید: مزه تمام تلخی ها را چشیدم؛ ولی چیزی تلخ تر از فقر به ذائقه ام نرسید.

• از دیدگاه اسلام دو اصل مهم در ثروت و اموال باید رعایت شود.

اصل اول: از کجا بدست آورده است.  

اصل دوم: در کجا صرف کرده است.

امام صادق(ع) می فرماید: چیزی از دنیا به بنده ای عطا نشد، مگر برای عبرت گرفتن، و چیزی از او کم نشد مگر برای آزمودن.

مثل ثروتمندان و فقیران صبرپیشه، حکایت دو کشتی است که به گمرک می رسند مسئول گمرک یکی را خالی می بیند و می گوید رهایش کنید تا برود و دیگری را پر از بار می بیند و می گوید آن را متوق کنید تا بازرسی نمائیم.

همچنین می فرماید: هنگامی که روز قیامت می شود گروهی از مردم بر می خیزند و تا در بهشت می آیند و در می زنند، به آنها می گویند: شما چه کسانی هستید؟

جواب می دهند: ما فقیران هستیم، گفته می شود: آیا می خواهید بدون حساب وارد بهشت شوید؟ جواب می دهند: ما چیزی نداشتیم که حسابش را بکشید

خدای متعال می فرماید: راست می گویند، وارد بهشت شوند.

• تقسیم بندی ثرومندان بی ایمان

گروه نخست: برخی از این افراد گرفتار استدراج و مکر الهی شده اند.

امام صادق(ع) می فرماید: هر گاه خداوند نسبت به بنده، خیر نخواهد، پس هنگامی که گناه می کند، به او نعمتی عنایت می کند تا استغفار و بازگشت را فراموش کند.

گروه دوم: کسانی اند که کارهایی را انجام می دهند که پیامد آن ثروت و نعمت است.

پیامبر(ص) می فرماید: صله رحم و توجه به خویشاوندان، خانه ها را آباد و عمرها را طولانی می کند، اگر چه انجام دهندگان آن انسان های خوبی نباشند.

گروه سوم: کسانی اند که در پی تلاش و کوشش خویش به مال و ثروت رسیده اند بی تردید اگر انسان دارای همت و پشتکار باشد به سهم زیادی از آنچه می خواهد دست می یابد اما خیر و برکت بودن ثروت و مال بدست خداوند بی همتاست.

قرآن کریم در سوره هود آیه 6 می فرماید: هیچ جنبنده ای در زمین نیست جز آن که روزی آن بر خداست و او قرارگاه اصلی و جایگاه موقت آن را می داند.

• با تضمین روزی، فقر و تهیدستی چرا؟

اگرچه خداوند روزی مردم را تضمین کرده اما آنان باید تلاش کنند و اراده انسانها جزئی از راه بدست آوردن نعمت است همچنین حاکمان جامعه باید به عدالت و با مدیریت و کاردانی به توزیع ثروت در جامعه بپردازند.

امام کاظم (ع): هر کس در زندگی خود اسراف و تبذیر نماید نعمت های زندگی از او رخ می بندد.

امام علی (ع): برنامه ریزی صحیح مال اندک را افزایش و برنامه ریزی غلط مال فراوان را نابود می سازد. و نیز می فرماید: هر کس رنج کار کردن را بر خود هموار نسازد به رنج فقر و نداری گرفتار می شود.

برکت به معنای رشد و نمو و زیاد شدن، ماندگار بودن و استمرار داشتن، خوش یمن بودن، سهل و آسان شدن زندگی و برآورده شدن اهداف براساس خواست انسان، فراوانی خیرها و خوبی ها است.

بنابراین هر ثروتی دارای برکت نیست، بلکه برکت را خداوند در مقابل برخی از اعمال و رفتار انسان ها عنایت می کند.

خلاصه ای از کتاب گشایش روزی نوشته محمدعلی قاسمی

تهیه کننده: سمیه مظفری

غلام همت دردی کشان یک رنگم
نه آن گروه که ازرق لباس و دل سیه اند
قدم منه به خرابات جز به شرط ادب
که سالکان درش محرمان پادشه اند

شرم میکنم از اینکه وزن سیری ام را با ترازوی گرسنه ای بکشم ...

بخشنده بودن..،

بیش از آنکه توانایی مالی بخواهد

قلب بزرگ میخواهد